امتحان با خشکسالی (قرآن)خشکسالی زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حدّ معمول در مدّت معیّن بیشتر شود. ۱ - امتحان اهل مکهدر قرآن کریم به امتحان اهل مکه، با خشکسالی و قحطی اشاره شده است، آنجاکه می‌فرماید: «إِنَّا بَلَوْنَاهُمْ كَمَا بَلَوْنَا أَصْحَابَ الْجَنَّةِ إِذْ أَقْسَمُوا لَيَصْرِمُنَّهَا مُصْبِحِينَ؛ ما آنان را همان گونه كه باغداران را آزموديم مورد آزمايش قرار داديم آنگاه كه سوگند خوردند كه صبح برخيزند و (ميوه) آن (باغ) را حتما بچينند.»(«بلوناهم» یعنی اهل مکه را با گرسنگی و قحطی امتحان کردیم.) ۱.۱ - تفسیرکلمه (بلاء) که مصدر (بلونا) است به معناى امتحان، و نیز به معناى پیش آوردن مصیبت است،و کلمه (صرم) به معناى چیدن میوه از درخت است، و کلمه (استثناء) که مصدر فعل (یستثنون) است، به معناى این است که بعضى از افراد کل را از حکم کل کنار بگذاریم، و نیز به معناى گفتن کلمه (ان شاء اللّه) در هنگام وعده قطعى و یا هر سخن قطعى دیگر است، و اگر این کلمه را هم استثناء خوانده‌اند، بدین جهت است که وقتى مى‌گویى: (فردا ان شاء اللّه به سفر مى روم) معنایش این است که من فردا در همه احتمالات به سفر مى‌روم مگر یک احتمال، و آن این است که خدا نخواهد به سفر بروم. و منظور از (طائف عذاب)، آن عذابى است که در شب رخ دهد، و کلمه (صریم) به معناى درختى است که میوه‌اش را چیده باشند. بعضى گفته‌اند: به معناى شب بسیار تاریک است. بعضى دیگر گفته‌اند: ریگزارى بریده از ریگزار دیگر است که در آن چیزى نمى‌روید، و هیچ فایده‌اى ندارد. ۲ - وسیله آزمودن بندگانخشکسالی و کمبود، وسیله آزمودن بندگان، از سوی خداوند متعال می‌باشد، همانطور که در قرآن می‌فرماید: «ولنبلونکم بشیء من... والجوع ونقص من الامول والانفس والثمرت وبشر الصـبرین؛ و قطعا شما را به چيزى از (قبيل) ترس و گرسنگى و كاهشى در اموال و جان‌ها و محصولات مى‌آزماييم و مژده ده شكيبايان را.» (مقصود از «جوع» قحطی است و مسبب، جای سبب آمده است.) «إِنَّا بَلَوْنَاهُمْ كَمَا بَلَوْنَا أَصْحَابَ الْجَنَّةِ إِذْ أَقْسَمُوا لَيَصْرِمُنَّهَا مُصْبِحِينَ؛ ما آنان را همان گونه كه باغداران را آزموديم مورد آزمایش قرار داديم آنگاه كه سوگند خوردند كه صبح برخيزند و (ميوه) آن (باغ) را حتما بچينند.» ۳ - پانویس۴ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۲، ص۵۴۲، برگرفته از مقاله «امتحان با خشکسالی». |